Trahanaja, ashtu si pjesa më e madhe e zahireve është përgatitur në fund të verës nga gratë dhe vajzat gjirokastrite, në mënyrë që të shijohet gjatë gjithë dimrit. Nuk ka familje gjirokastrite që nuk e konsumon trahananë e përgatitur në mënyrë artizanale. Në zona të ndryshme të Shqipërisë, trahanaja përgatitet në mënyra të ndryshme. Por trahanaja e Gjirokastrës përgatitet kryesisht me qumësht ose me kos.
Përgatitja e trahanasë
Qumështi merret dy tre ditë përpara dhe lihet në ambient, në një enë që të “pritet” derisa bëhet një masë e trashë si kos. Në tre kilogram miell, duhet një litër e gjysëm qumësht.
Si fillim hedhim miellin në një tepsi dhe bëjmë një gropë në mes duke hedhur aty me okare, qumështin që ka “ardhur “ tashmë. Pas kësaj hidhet edhe gjalpi. Nëse duam të përgatisim sasi të madhe trahanaje, masa është përafërsisht në 10 kg miell dhe 1kg gjalpë.
Për të ardhur sa më mirë brumi, paraprakisht përgatisim pak “brumë të ardhur” që e shtojmë tek pjesa tjetër. Brumin e përgatitur e hedhim në një magje druri, e punojmë me dorë herë pas here që të mos krijojë kore dhe e mbulojmë me një pecetë guzhine të pastër.
Përafërsisht pas 7 ditësh, e kuptojmë që brumi ka ardhur, sepse është thartuar pak, nga aroma dhe ndarja lehtësisht në copa të vogla.
Copat e vogla të brumit i vendosim nëpër tepsi, në vende të ajrosura dhe të thata. Kuleçët e vegjël duhet të thahen aq sat ë mos e humbasin të gjithë lagështinë, që të mund të punohen më tej.
Pas tharjes së pjesëshme, bëhet shoshitja (sitisja), ku trahanaja del e hollë.
Trahananë e njomë, e hedhim në çarçafe, që përdoren vetëm për zahiretë dhe e hapim në oda ose në vende të freskëta pa lagështirë derisa të thahet plotësisht. Pas kësaj ajo paketohet në qese pëlhure pambuku. Nëse ky proces është bërë si duhet, ruhet jo vetëm për muajt e dimrit por edhe më gjatë.
Trahanaja mund të konsumohet që në momentet e para pas tharjes. Në gatim trahanaja përzihet me bukë, gjalpë ose/edhe vaj ulliri, djathë të bardhë dhe spec djegës sipas dëshirës.
(Në materialin video Fejzie Brahja, Gjirokastër)
